Welzijnswerk op de schop
Individueel of in een groep?
Zelf je boodschappen doen, je post openmaken en bijhouden: voor de meesten van ons is dat vanzelfsprekend. Als dit door een beperking of bijvoorbeeld een psychiatrische ziekte niet meer lukt, helpt de gemeente Apeldoorn met een ‘maatwerkvoorziening.’ Individueel maatwerk bestaat er ook voor kinderen en jongeren die zonder hulp in grote problemen zouden komen, denk aan individuele begeleiding van een kind dat gepest wordt op school, of een jongere die ontspoort door een hechtingsstoornis. Één op één naast iemand staan is nodig als hulp in een groep de benodigde hulp in de weg staat.
Maar voor veel mensen is een inloop- of spreekuur waar je op weg geholpen wordt met ingewikkelde formulieren, je zoektocht naar werk, of een luisterend oor bij problemen met je ouders thuis, voldoende. Dat noemen we ‘algemene voorzieningen.’ Vrijwilligersorganisaties en professionals verzorgen deze plekken samen in Apeldoorn. Dakloos Apeldoorn, De Klup, Dok Zuid, Don Bosco, Sint Egidius, Zuid doet Samen - plekken waar je zo naar binnen kunt lopen voor een kop koffie, een gesprek over de relatie met je ouders, een warme maaltijd en hulp bij het dagelijks leven. De ene plek richt zich meer op jongeren, de andere op dakloze mensen, weer anderen op eenzame ouderen.
Apeldoorn anno 2020
Onderstaande ontwikkelingen geven extra reden zuinig te zijn op deze plekken voor (vaak tijdelijk) ‘kwetsbare’ inwoners:
- De gemeente wil 20% minder jeugdhulp geven, de ‘lichtere hulpvragen’ krijgen geen maatwerk meer aangeboden
- Sociale wijkteams in Apeldoorn gaan zich alleen nog met complexe hulpvragen bezig houden
- Verwijzers (huisartsen, ambtenaren) onthouden de bestaande plekken moeilijk en continue veranderingen helpen daar niet bij
- Problemen met jongeren kunnen snel in intensiteit veranderen; bij nare hypes als gameverslaving, lachgasgebruik, sexting, etc. is een bekende, betrouwbare plek goud waard.
- De tweedeling in de samenleving (verschillen tussen arm en rijk) neemt ook in Apeldoorn nog steeds toe, blijkt uit cijfers in de lokale sociale monitor van 2016, 2017 en 2018. Lageropgeleiden, mensen met een verstandelijke beperking of met een migratie-achtergrond hebben steeds meer moeite om mee te doen, door gebrek aan digitale vaardigheden en daarmee toegang tot hulp.
Koerswijzigingen
Onder de plannen van het college ligt geen analyse naar wat in welk stadsdeel nodig is. Het college zet primair in op efficiency in het gebruik van de gebouwen en een spreiding die volgens de kaart van Apeldoorn logisch lijkt, en maakt op basis daarvan keuzes waar wel en geen algemene voorzieningen blijven. Onze stadsdelen zijn hierin allemaal net weer anders - om het beschikbare geld efficiënt in te zetten zijn langdurige zichtbaarheid, een lage drempel en goede samenwerking tussen organisaties broodnodig. Een duidelijk voorbeeld hiervan is de aangekondigde samenvoeging van De Herberg en Menorah, als zou die hulp dubbelingen kennen en minder nodig zijn. Maar: samen ‘opgeteld’ met Sint Egidius vormen ze in het centrum al jaren een dagelijkse inloop- en maaltijdvoorziening, elk door een eigen vrijwilligersgemeenschap en cultuur gesteund. Het getuigd van weinig respect voor deze vrijwilligers als na minimale afstemming dit besluit wordt aangekondigd.
Inclusie houdt in deze nota in, dat de ontmoetingsplekken voor de jeugd kunnen samenvallen met die voor ouderen. Hier kwam vanuit professionals terecht veel verzet tegen; een eigen herkenbare plek voor de jeugd is al decennia een bewezen noodzaak in de hulpverlening aan deze groep. Gelukkig erkende wethouder Stukker dit en gaat hij in gesprek met het jongerenwelzijnswerk om van hen te horen wat de gevolgen zijn van een dergelijk ingrijpende koerswijziging.
Bij de arbeidsmatige dagbesteding lopen al een tijdje goede pilots, waar we blij mee zijn. Wat is het mooi als we mensen recht doen door hen een echte werkplek te bieden als ze dat kunnen! Maar de grotere nadruk in deze nota op ‘werk’ in plaats van op ‘meedoen’ bij de arbeidsmatige dagbesteding maakt dat we ons zorgen maken over de mensen met een licht verstandelijke beperking die hier ook naar toe gaan. In de afgelopen vijf jaar heeft deze groep al veel veranderingen meegemaakt: wisselingen in begeleiders en groepssamenstelling, veroorzaakt door reorganisaties en bezuinigingen. Voor hen is stabiliteit geen luxe, maar noodzaak voor mentaal herstel.
Tot slot een organisatorische koerswijziging. Om meer samenwerking en de zo gewenste efficiency in huisvesting af te dwingen, is gekozen voor een subsidietoekenning waarbij onderscheid wordt gemaakt in hoofd- en onderaannemerschap. De mate van sturing door de hoofdaannemer is ons niet voldoende duidelijk; wordt verwacht dat de hoofdaannemer het budget voor ontmoeting en inwonersondersteuning beheert, of alleen zorgt draagt voor een sluitend en passend aanbod in de wijk, of allebei? Hoe komt de verdeling vrijwillig/ professional tot stand? Welke rol speelt preventie daarin? Er dreigt concurrentie ten koste van samenwerking als dit niet duidelijk wordt afgesproken. Op verzoek van de ChristenUnie komt het college in de zomer terug met een presentatie van hoe dit uitgepakt is in de verdeling van de subsidie. We hopen dat dit dan wél duidelijk is.
Ruimte laten
Wij zijn al met al niet overtuigd zijn van deze nieuwe koers, en hebben daarom tegen deze nota gestemd. De ChristenUnie vindt het niet te verdedigen dat, als je wilt dat mensen meer gebruik maken van algemene hulp in plaats van maatwerk, je beide gaat inperken en veranderen. In de komende jaren zal blijken of onze zorgen terecht zijn. Wordt u zelf getroffen door deze bezuinigingen? Werkt u als mantelzorger of vrijwilliger of bent u zelf cliënt? We horen uw verhalen graag.
(foto Matthias Zomer)
