Verrassingen
Ineens was daar tijdens de begrotingsbehandeling het VVD amendement ‘Meer kostenbewustzijn in de jeugdzorg’. Verwijzers én ouders in de jeugdhulp moeten weten wat de hulp kost. Door dit als een amendement vorm te geven poneert de VVD dit inzicht nadrukkelijk als een aanvulling op de beheersmaatregelen voor het bestrijden van de kosten van de jeugdzorg. Ergo: door op de hoogte te zijn van de kosten van jeugdhulp, zullen verwijzers en ouders vaker kiezen voor goedkopere zorg.
Een goed uitgewerkt voorstel, onderbouwd met twee landelijke onderzoeken - een argeloos raadslid kan daar niet op tegen zijn. Transparantie en inzicht in kosten, wie wil dat nou niet? Meten is weten, daar krijg je de raad meestal wel in mee. En ook nu stond er inderdaad al een meerderheid aan logo’s van politieke partijen boven het amendement. Mondeling werd door de VVD nog toegevoegd, dat ‘dit ook in andere gemeenten al beleid en goed uitvoerbaar was’ - wederom een belangrijke voorwaarde. Zonder al teveel moeite kreeg de VVD dan ook een meerderheid van de raad mee. Hoe kwam het zover?
Een verregaand voorstel, dat zonder debat inhoudelijk een flinke switch maakt, bracht ons als ChristenUnie fractie even in verwarring. Waar doen we goed aan? Eerst maar eens de vraag uitzetten bij professionals. De vraag of dit een verstandig idee was aan twee ervaren jeugdhulphulpverleners, sloeg een eerste gat in de liberale redenatie. De antwoorden laten zien dat voor de jeugdhulp het vraag/aanbod van de vrije markt, niet opgaat. Beide hulpverleners zeiden onafhankelijk van elkaar: als je bij de keuze voor de jeugdhulp de ouders de financiële kant laat meewegen, zullen velen kiezen voor de duurdere hulp. Ze willen immers het beste voor hun kind en hoeven deze ook niet zelf te betalen. Anders gezegd: bij een zorgvraag van ouders voor hun kind, gaat het bepaald niet om de aanschaf van een huishoudelijk apparaat waarvan je de kosten vergelijkt. Ik stelde de VVD tot tweemaal toe in het debat deze vraag, maar het antwoord was uiteindelijk, dat het daarmee vast wel mee zou vallen.
Maar hoe zat het nou met die gemeenten waar dit al was ingevoerd? Het bleek te gaan om Amstelveen en Wassenaar. In deze gemeenten, waar eveneens de VVD fracties dit voorstel als motie inbrachten, verliep het politiek als volgt. Verschillende partijen (PvdA, CU, GroenLinks en SP) stellen in de raad belangrijke vragen bij dit voorstel. Er ontstaat twijfel. Beide wethouders in Wassenaar (Lokaal Wassenaar) en Amstelveen (D66) geven aan dat wat de raad vraagt complex is, en ze dit graag eerst willen onderzoeken. Men vraagt zich af of men het gevraagde wel kan waarmaken en ‘recht doet aan de complexe werkelijkheid.’ De raad in Wassenaar accepteert dat, en wacht het advies van de wethouder rustig af. In Amstelveen roept de aangenomen motie alleen nog op tot onderzoek. Beiden raden horen begin 2020 van hun college wat er wel en niet kan of verstandig is. In Apeldoorn echter, giet de VVD de maatregel meteen in een dwingend amendement (een tekstwijziging op beleid) en gaat de wethouder jeugdhulp er meteen en zonder protest in mee. De oppositie heeft het nakijken.
Wat ons betreft is dit exemplarisch voor wat er nu in het Apeldoornse bestuur gebeurd; er is merkbaar veel frustratie en irritatie over de toenemende kosten van jeugdhulp. De financiële koek wordt grotendeels opgesoupeerd door de jeugdhulp, en die kosten stijgen ook nog. Andere belangrijke beleidsterreinen zoals de energietransitie, komen erdoor in gevaar. Om nog maar te zwijgen van de overschrijding op mooie projecten zoals het Plein van de Stad. Door deze financiële blikvernauwing worden belangrijke bestuurlijke vragen in de afgelopen maanden door coalitiepartijen geïrriteerd weggeredeneerd. Sommige partijen gaan daardoor heel ver in hun uitspraken over de jeugdhulp. ‘Ouders moeten worden weggestuurd als ze om hulp vragen, dat maakt onze stad sterker‘ (D66); en nu moet aan ouders dus de rekening van wat ze aan hulp vragen worden gegeven voor ‘bewustwording’ (VVD). Enorm wantrouwen naar ouders sluipt de raad en daarmee het stadhuis in, met merkbare gevolgen voor de besluitvorming. In Amstelveen en Wassenaar kwamen de belangrijke vragen wél op tafel en laste men een flinke pauze in.
In Apeldoorn liggen de belangrijkste oorzaken van de hoge kosten al lang op tafel. Dat zijn we volgens onderzoeker KPMG als gemeente Apeldoorn namelijk vooral zelf. Een opsomming van de harde conclusies: bureaucratie, tekortschietende ict systemen, te weinig regie op het traject na de inzet van hulp, en op de aanbieders van de zorg. De toegang: de triage en diagnose, zijn volgens KPMG gewoon goed. We hebben meer dan voldoende in huis om samen met verwijzers en zorginstellingen ervoor te zorgen, dat de geleverde zorg doelmatiger en dus goedkoper wordt. De uitvoering daarvan loopt echter bijzonder stroef. Zullen we de Apeldoornse ouders niet met onze frustraties hierover opzadelen?
Update: in een reactie laat Maria Camacho namens D66 weten dat haar uitspraken in de volgende context moeten worden gezien: "Lichtere vormen van zorg behoeven veelal niet direct prioriteit en zwaardere vormen moeten wel voor directe hulp in aanmerking komen. Het mogelijk ontstaan van een wachtlijst voor de lichte vorm van zorg is dan niet dramatisch. Zoals sommige psychiaters beweren: sommige klachten gaan vanzelf over".
Het debat in de gemeenteraad over dit voorstel vond plaats op 14 november j.l. en is hier na te kijken (vanaf 4:58:49). De uitspraken van mevrouw Camacho zijn gedaan in het debat over de tekorten in de jeugdhulp van 13 juni j.l. (vanaf 1:58:30).
