ChristenUnie spreekt treurnis uit over VNOG-bestuur. Maar wat betekent zo’n term nu eigenlijk?
Vier vragen en antwoorden over de Veiligheidsregio.
Wat is er aan de hand?
In het najaar van 2018 werden de 22 gemeenteraden die verbonden zijn in de veiligheidsregio Noord- en Oost- Gelderland (VNOG) geconfronteerd met een miljoenentekort bij de veiligheidsorganisatie. Voor het jaar 2018 bleek er 2,8 miljoen euro te weinig beschikbaar te zijn in de begroting, en bij ongewijzigd beleid kan dit tekort oplopen tot iets meer dan 6 miljoen euro. Deze tekorten moeten door de deelnemende gemeenten worden opgevangen, wat voor Apeldoorn neerkomt op €628.000 extra lasten op dit moment, met de mogelijkheid dat dit jaarlijks oploopt als we niet meteen ingrijpen. De ChristenUnie fractie heeft na het bekend worden van deze tekorten direct schriftelijke vragen aan het college gesteld.
Hoe kon dit zo uit de hand lopen?
Nadat het miljoenentekort zichtbaar werd voor het bestuur van de VNOG, dat overigens gevormd wordt door de burgemeesters uit de 22 gemeenten, is er een onderzoekscommissie ingesteld die de oorzaken en gevolgen van deze tekorten heeft onderzocht. Deze commissie Van Arkel heeft binnen een paar maanden een rapport uitgebracht waar de belangrijkste oorzaken in zijn benoemd. De belangrijkste punten die hierin naar voren komen zijn:
- Verkeerde indexering van de loonkosten, en omdat deze een cumulatief karakter kent, werden de tekorten elk jaar hoger.
- Er is een fout gemaakt bij de doorrekening van de BTW en de invloed hiervan op de begroting.
- De instroom van nieuwe vrijwilligers bracht meer kosten in opleiding en plaatsing met zich mee.
De commissie concludeerde dat de stapeling van financiële problemen ook te maken heeft gehad met de cultuur binnen de organisatie. Er was slechte communicatie in de top van de organisatie, en belangrijke ontwikkelingen zouden het bestuur van de VNOG niet (of niet op tijd) hebben bereikt.
Wie is daar verantwoordelijk voor?
Het bestuur is uiteindelijk, ook politiek, verantwoordelijk voor de gang van zaken binnen de VNOG. Omdat deze ontwikkeling dermate belangrijk is heeft de gemeenteraad van Apeldoorn naar aanleiding van de tekorten een verantwoordingsdebat aangevraagd, die gisteravond 21 maart is gehouden. Voor de ChristenUnie was het van belang dat niet alleen naar het management wordt gewezen wanneer de verantwoordelijkheidsvraag wordt gesteld, maar dat het bestuur ook zeer kritisch naar zichzelf gaat kijken. De commissie van Arkel stelde namelijk dat het bestuur ook druk uitoefende op de organisatie om bepaalde keuzes te maken, ondank het feit dat deze niet in het belang van de hele organisatie zijn. De commissie benoemd dit fenomeen ook als ‘zijsturing’. Voor de ChristenUnie was het daarnaast ook zeer pijnlijk om te moeten constateren dat de burgemeesters aangeven pas erg laat signalen te hebben ontvangen. Niet alleen ben je dan als bestuur niet ‘in control’, de burgemeesters hadden het zeker wel kunnen weten.
Al in februari 2017 vroeg onze fractie aandacht voor vrijwilligers, het opleiden daarvan, en het hoog houden van de kwaliteit van de VNOG. Toenmalig burgemeester Berends, ook voorzitter van de VNOG toen, kende onze positie en had dit signaal beter moeten oppakken.
Het verantwoordingsdebat resulteerde in een oproep van treurnis. Wat betekent dat?
De ChristenUnie heeft grote moeite met de wijze waarop het bestuur, de burgemeesters, in het verleden hebben geacteerd bij de VNOG. In onze ogen zijn ze politiek verantwoordelijk en hadden ze dit beter moeten en kunnen voorzien. Onze fractie heeft serieus overwogen om een motie van treurnis in stemming te brengen, maar daarvoor was een belangrijk tegenargument. Ondanks het feit dat de situatie ernstig genoeg is voor zo’n motie, hebben we op dit moment een interim-burgemeester die ten tijden van de problemen bij de VNOG nog helemaal niet verantwoordelijk was. Dat was burgemeester Berends, die nu Commissaris van de Koning in Gelderland is. Een motie van treurnis zou kunnen overkomen als een motie tegen de interim-burgemeester, en zou niet juist zijn.
In samenwerking met de rest van de gemeenteraad hebben we daarom de interim-burgemeester opgeroepen om onze treurnis over de gang van zaken over te brengen aan het bestuur van de VNOG. Deze oproep heeft de interim-burgemeester gisteravond overgenomen.
Hoe gaan we nu verder?
Het is een uitdaging voor raadsfracties om de stappen van een ‘verbonden partij’ als de VNOG, waarbij dus 21 andere gemeenten ook verantwoordelijk zijn, te monitoren en te sturen. Daarom hebben we afgesproken om met elkaar de komende periode extra toe te zien op het bestuur van de VNOG, om te bezien of de aanbevelingen uit het rapport Van Arkel ook daadwerkelijk worden overgenomen. De tijd zal leren of de VNOG nu wel de goede kant op gaat. Wij hebben in ieder geval geleerd om op dit dossier nog scherper te acteren dan we voorheen deden, om te voorkomen dat onze waarschuwingen wel worden gehoord, maar niet resulteren in actie. Die situatie mag nu niet meer voorkomen.
Heeft u vragen over de ontstane situatie? Stuur ons een berichtje!
Jarin van der Zande
Raadslid ChristenUnie Apeldoorn
jarinvdzande@apeldoorn.nl
