Hogere giften voor mensen in de bijstand, werkt dat wel?
Iedereen heeft er het afgelopen jaar mee te maken gehad: langdurig hoge inflatie. De boodschappen worden duurder, je betaald meer voor je TV en internetabonnement en je let nog beter op je maandelijkse uitgaven. Als je een arbeidscontract hebt dan is de kans groot dat je met een loonstijging (minimaal) gecompenseerd wordt voor deze prijsstijgingen, maar toch: het leven blijft een stuk duurder.
Voor mensen die afhankelijk zijn van een uitkering, zoals de bijstand, is deze periode extra zwaar. Hoewel uitkeringen meestijgen met een inflatiecorrectie, is het financiële effect voor lage inkomens in absolute zin lager dan voor hoge inkomens. Een brood bij de supermarkt is voor iedereen immers even duur.
Als we geen nieuwe maatregelen treffen, zal het aantal mensen in armoede blijven stijgen tot 1 miljoen mensen, liet het CPB onlangs weten. Een schokkend getal. 1 op de 17 mensen die leven in armoede in Nederland. Laat dat eens op je inwerken. Het verhogen van de bijstand en minimumlonen zal helpen om armoede te bestrijden, bleek uit een rapport van de commissie sociaal minimum, in opdracht van het ministerie van SZW. Het is aan de Tweede Kamer en het kabinet om deze dringende aanbeveling op te volgen, op lokaal niveau kunnen we bijstand en lonen niet verhogen.
Toch zijn er ook maatregelen die we wel op lokaal kunnen uitrollen. Een voorbeeld daarvan is het ophogen van de giftenvrijstelling voor de bijstand. Heel concreet houdt dit in: een bedrag, producten en diensten met een bepaalde waarde, die bijstandsgerechtigden mogen ontvangen zonder dat dit een negatief effect heeft op de hoogte van een bijstandsuitkering. In Apeldoorn ligt dit bedrag op 1200,- euro per jaar. Een aantal partijen in de gemeenteraad van Apeldoorn, waaronder de ChristenUnie, wil dit bedrag ophogen naar 1900,- per jaar.
Mogen gemeente dit bedrag ophogen?
Gemeenten mogen de giftenvrijstelling voor de bijstand verhogen, wanneer ze dit wenselijk vinden ten gunste van een goede bijstandsverlening. Meerdere gemeenten zoals Rotterdam, Arnhem en Amsterdam hebben dit inmiddels ook gedaan, vaak met verschillende maximale bedragen. In de gemeenteraad van Apeldoorn werd naar aanleiding van vragen van de ChristenUnie ontkent dat deze beleidsvrijheid, ook in de nieuwe Participatiewet in balans, zou blijven bestaan. Inmiddels heeft Minister Schouten duidelijkheid verschaft over de bedoeling en reikwijdte van de wet, en aangegeven dat gemeenten wel degelijk beleidsvrijheid behouden, en daarmee ook de giftenvrijstelling op lokaal niveau mogen verhogen.
Is het wenselijk dat bijstandsgerechtigden een gift ontvangen?
Dat iets juridisch mag, betekent natuurlijk nog niet dat een giftenvrijstelling ook wenselijk is. Dat is een politiek ideologische afweging die partijen zelf kunnen en mogen maken.
De ChristenUnie is groot voorstander van de verhoging:
‘Een hogere giftenvrijstelling helpt mensen in de bijstand aan iets meer financiële rust, en draagt zelfs bij aan de activatie van mensen in de samenleving. Van dit verhoogde bedrag kunnen mensen bijvoorbeeld een cursus volgen, of een rijbewijs financieren’.
Niet alle partijen zijn het hier mee eens. Een veelgehoord argument dat ik teruggeworpen krijg is dat mensen in de bijstand snel en meer moeten gaan werken voor hun geld. Giften zouden geen goede prikkel zijn om actief te worden en blijven. Er is echter geen enkel onderzoek beschikbaar dat deze stelling onderbouwd. Een ander argument is dat we al veel doen voor deze doelgroep in Apeldoorn. Het college investeert 6 miljoen euro in armoedebestrijding, wat met name door de collegepartijen als genoeg wordt beschouwd. Ook ik ben enorm blij met de inzet van dit college op armoedebestrijding, zo fair wil ik ook zijn. Tegelijkertijd is er een verschil tussen een korte termijn, en een lange termijn aanpak. Beiden moeten met elkaar in verhouding staan, een lange termijnaanpak gericht op preventie kan geremd worden wanneer mensen op de korte termijn de financiële eindjes niet meer aan elkaar kunnen knopen. Beiden zijn dus nodig, waarbij een giftenvrijstelling zal bijdragen aan een effectief en gebalanceerd armoedebeleid.
