Kostbare tegenspraak
‘Voor Apeldoorn is het goed als er binnen het stadhuis tegenspraak is.’
Zo’n soort oproep deed raadsadviseur Herman van den Broek vandaag bij zijn afscheid. De afgelopen 15 jaar diende hij de gemeenteraad met adviezen en rapporten, onder andere als ambtelijk secretaris van de Rekenkamer. Het is ook een les die we in Apeldoorn geleerd hebben in 2012 toen we ‘de grond duur moesten betalen’. In een democratie zijn de ‘checks and balances’ van belang: in ons staatsrecht worden bevoegdheden over verschillende organen verspreid en ieder orgaan is bij de uitoefening van zijn bevoegdheden verantwoording verschuldigd aan een ander orgaan. Zo is in Apeldoorn het College van B&W is verantwoording verschuldigd aan de Raad, en heeft de Raad wat uit te leggen aan de kiezer.
Maar ook bínnen het stadhuis worden plannen er beter van: een controller die onafhankelijk en scherp meekijkt, een collega die het faliekant met je oneens is, een Rekenkamer die terugkijkt en lessen probeert te trekken uit het verleden. Bij tegenspraak wordt de ander gedwongen om na te denken over de eigen onderbouwing. En misschien dat het aanvankelijke plan wordt verbeterd en bijgesteld.
In het boek Deep Democracy (Kramer, 2014) wordt een aanpak beschreven om in alle besluitvorming volgens vaste stappen de wijsheid van de minderheid een plek te geven. Zorg dat je bij alle informatie die je verzameld om het beeld scherp te krijgen, ook de afwijkende meningen in beeld brengt. Zorg dat er voldoende gelegenheid is dat ook deze meningen ingebracht worden. En als het meerderheidsbesluit eenmaal genomen is: vraag dan de minderheid wat zij nodig heeft om toch met het besluit uit de voeten te kunnen. Op dat moment moet het genomen besluit niet ter discussie komen te staan. Wel zou je dit besluit kunnen verrijken met inbreng van de minderheid.
Het spreekwoord zegt: de beste stuurlui staan aan wal. Jammer voor de schipper dat hij hun wijsheid, kennis en ervaring niet aan boord heeft. Het kan maar zo zijn dat die stuurlui aan wal de vaarroute met geulen en zandbanken uit eigen ervaring goed kennen, terwijl de schipper hier voor het eerst komt. Een verstandige schipper haalt dan een loods aan boord die de situatie kent en vaker met het bijltje gehakt heeft. Maar dan is het wel prettig als die loods zich zelf ook coöperatief opstelt.
Met alleen hard schreeuwen vanaf de zijlijn gaat dat niet lukken.
Erik Jan Aalbers
Raadslid
