Thinking Fast and Slow
In deze tijd wordt steeds meer verwacht van mensen als het gaat om kunnen omgaan met veranderingen, creativiteit en digitale vaardigheden. Dat niet iedereen daarin mee kan komen, is niet zo gek. Psycholoog Daniel Kahneman heeft onderzocht hoe mensen informatie verwerken. Hij onderscheidt in het denkproces Systeem 1 en Systeem 2.
In Systeem 1 zitten de routines en de snelle besluiten en deze zorgen ervoor dat je niet alleen snel een bal kunt vangen, maar ook dat je in vertrouwde situaties sneller keuzes kunt maken, zoals bij de weg naar huis vinden. In Systeem 2 zit het bewuste denken, waarbij een appèl wordt gedaan op de aandacht zoals voor studeren. Tijdens deze mentale arbeid kun je geen dubbeltaken doen of afleiding verdragen. Systeem 1 gaat over snel denken, Systeem 2 over langzaam denken.
Hoe ontwikkelen mensen hun kennis en oordelen? Bijvoorbeeld, waaraan herkennen we een kat? Bij de kennismaking met een kat vallen ons een aantal kenmerken op en daarmee kunnen we bij het zien van nog een kat al een verwachting hebben. Katten lijken erg op elkaar -is mijn mening- en met een beperkte set aan informatie over het fenotype 'kat' zijn we dus al in staat andere katten als katten te herkennen. (Dit lukt trouwens bij honden evenzeer, hoewel die in hun verschijningsvorm veel meer variëren.) De eigen ervaring met een aantal katten en honden bouwt een dataset met verwachtingen als we er één tegenkomen: Wat voor geluid geeft 'het', welk gedrag vertoont 'het' en welk gevoel ervaren wij erbij. De bril waardoor we kijken is gekleurd, er zijn kattenhaters en kattenliefhebbers.
Hoe de menselijke geest leert is dus veelal via Systeem 1. De kennis die zo wordt opgedaan is onbewust en stuurt het handelen veel vaker dan de bewuste, zeg rationele, keuzes die we maken met Systeem 2. Inzichten die niet kloppen, maar wel een gevoelige snaar raken, worden eerder als waar aangenomen. Kahneman heeft zijn hele wetenschappelijke leven gewijd aan ontrafelen van de werkwijze van de menselijke geest. 'Thinking Fast and Slow' is de bestseller die hij daarover schreef en een echte 'slow-reader'. We komen er door deze onderzoeken achter waarom de mens veel keuzes niet louter rationeel en beargumenteerd maakt. En ook waarom het niet lukt elkaar met argumenten te overtuigen. Wat dan weer leidt tot de verzuchting dat iedereen in zijn eigen informatiebubbel leeft.
Het mantra 'Rust Reinheid en Regelmaat' gaat over het heilzame effect van routine vanwege de ontspanning die dat geeft. Als we als mens proberen om alleen nog bezig te zijn met verandering en alle routine schrappen kost dat mogelijk veel meer moeite dan wordt voorzien. Continue aandacht, steeds veranderingen geeft stress en uitputting. De mens is van nature lui.
Dit boek geeft inzicht in de menselijke geest en een beetje meer respect voor onze behoefte aan routines. Leestip!
Jeannet Huizing-Hekert
ChristenUnie
